Festival “Grad teatar” Budva održaće se ove godine po 36. put. Festivalski program će biti realizovan od 7. jula do 21. avgusta na dobro poznatim lokacijama u Starom gradu – sceni između crkava, Trgu pjesnika i u Crkvi Santa Marija, kao i u prostorima koje smo i ranije koristili za festivalske scene, u amfiteatru manastira Stanjevići i na platou na rtu Zavala. Programi će počinjati u 21 čas i tokom 47 dana trajanja festivala biće prikazano preko 50 programa dramske, literarne, muzičke i likovne umjetnosti (uključujući i reprizna izvođenja).
Moto ovogodišnjeg festivala, „Osvajanja slobode“, inspirisan je suštinskom potrebom ljudskog bića da u kontinuitetu održava i pomijera granice osvojenih sloboda. Jednom osviješćeno pravo na slobodno djelovanje, sobom nosi i odgovornost prema granicama slobode drugog. Stoga bi i ideja o višestrukim osvajanjima slobode trebalo da asocira i na raznolikosti u ljudskom djelovanju, ali i na potrebu za cjelovitim jedinstvom različitosti, održivim posredstvom uzajamnog poštovanja granica mojih sloboda, ali i sloboda onoga drugog. Stoga se i osvajanje i osvješćivanje slobode doživljava kao dinamični kontinuirani proces, ideja u stalnom nastajanju i samoostvarivanju, u stalnoj koliziji htijenja, mogućnosti i okolnosti. Neizvjesnost, ali i jasna namjera u poduhvatu simbolički su predstavljeni konceptom brodića od papira, glavnim motivom vizuelnog rješenja ovogodišnjeg festivala (autor Merin Smailagić), koji, bez obzira na fragilnu konstrukciju i nepouzdanost okolnosti, čvrsto drži svoj pravac u dosezanju cilja. Različitost poetika spektra umjetničkih disciplina koje čine okosnicu festivalskog programa, najbolje pokazuju kuda nas osvajanja sloboda već trideset šest godina vode.
U okviru dramskog programa biće premijerno prikazana nova festivalska pozorišna koprodukcija, 77. po redu, kao i još dvije koprodukcije iz prethodnih godina, koje su zavrijedile veliku pažnju publike i stručne javnosti. Osim festivalskih produkcija, prikazaćemo odabrane gostujuće predstave, koje igraju na pozorišnim scenama regiona.
Predstava “Makbet”, produkcija “Grada teatra” Budva, Srpskog narodnog pozorišta iz Novog Sada , Beogradskog dramskog pozorišta, ITAKA Art centra iz Inđije i Ujvideki Sinhaz (Novosadskog pozorišta), ovogodišnji je koprodukcioni projekat, koji će premijerno biti izveden na 36. festivalu. Nastala je po istoimenoj tragediji, jednoj od najkraćih, ali i “najkvrvavjih” drama Vilijema Šekspira, koju istorija književnosti i pozorišta pamti i kao “škotsku predstavu”. Reditelj ove predstave je Nikita Milivojević, autor nekih od najznačajnijih pozorišnih produkcija u istoriji ovog festivala.
I ove godine ćemo biti u prilici da odgledamo koprodukciju “Grada teatra” sa Beogradskim dramskim pozorištem i Gradskim pozorištem iz Podgorice iz prethodne godine, „Zelenu čoju Montenegra”, nastalu na osnovama dramatizacije istoimenog romana Moma Kapora i Zuka Džumhura, a u režiji Nikite Milivojevića. Na ovogodišnjem repertoaru su i Lorkine „Krvave svadbe” u režiji Igora Vuka Torbice, koprodukcija “Grada teatra” i Srpskog narodnog pozorišta iz 2018. godine.
Festival će otvoriti najnovija predstava Narodnog pozorišta iz Beograda “Rat i mir”, nastala prema čuvenom romanu L. N.Tolstoja, u dramatizaciji Fedora Šilija, a u režiji Borisa Liješevića. Na večeri otvaranja ovogodišnjeg festivala reditelju će biti svečano dodijeljena nagrada „Grad teatar“ za 2019/2020. godinu. Boris Liješević je dvadeset šesti dobitnik ovoga prestižnog priznanja.
Beogradsko dramsko pozorište na ovogodišnjem festivalu gostuje sa još dvije predstave iz sopstvene produkcije. Prva je predstava „Zaljubljeni Šekspir“, inscenacija istoimenog scenarija Marka Normana i Toma Stoparda po adaptaciji Li Hola u režiji Ane Tomović. Potom će biti prikazana i neobična diptih predstava “Cement Beograd”, nastala po tekstu i u dramatizaciji Milana Ramšaka Markovića, inspirisanim dramom Hajnera Milera u režiji Sebastijana Horvata.
Predstava „Ibi the Great“ Narodnog pozorišta iz Sombora autorska je predstava reditelja Andraša Urbana, po drami Alfreda Žarija „Kralj Ibi“. Predstava “Kus petlić” Narodnog pozorišta iz Subotice nastala je po tekstu Aleksandra Popovića u režiji Milana Neškovića. Postavka jednog od najvažnijih Popovićevih djela donijela je Neškoviću Sterijinu nagradu za najbolju režiju. Predstava “Ko je ubio Dženis Džoplin?” je koprodukcija OPENS-a (Omladinske prestonice Evrope Novi Sad) i Srpskog narodnog pozorišta, Novi Sad, u režiji Sonje Petrović i po originalnom tekstu Tijane Grumić.
Iz Slovenije nam dolazi predstava “Baal”, produkcija Mladinskog gledališča, Ljubljana nastala po autorskom djelu Andreja Rozmana Roze zasnovanom na djelu “Baal” Bertholda Brehta, a u režiji Vita Taufera.
Ove godine na festivalu gostuje i Kazalište Marina Držića iz Dubrovnika sa predstavom “Hamlet – evidencija zločina jedne monarhije” u režiji Livije Pandur, koja zajedno sa Tiborom Hrs Pandurom, dramaturgom predstave, potpisuje adaptaciju teksta rađenu prema dramama Bernara-Marie Koltesa i Vilijama Šekspira. Sofoklova tragedija “Kralj Edip”, Hrvatske drame HNK Ivana pl. Zajca u saradnji s Gradskim kazalištem lutaka Rijeka će takođe gostovati na festivalu. Reditelj i autor adaptacije je Luciano Delprato, a ova inscenacija „Kralja Edipa“, uz pomoć novih medija, lutkarskog pozorišta, animacije objekata je najavljena kao „klasika za nove generacije, one koje će Sofokla moći čitati kao svojeg savremenika, a ne kao prašnjavu lektiru”. Iz Hrvatske nam dolazi i predstava „Radnička cesta“, projekat čuvenog umjetničkog centra „Montažstroj”, prva hrvatska predstava koja je zaživjela u digitalnom prostoru i to po pravilima tog istog digitalnog okruženja. Reditelj predstave je Borut Šeparović, a dramaturškinja je Ana Prolić. Njih dvoje su, prema motivima dramskog teksta Gregorija Burka, napisali autorski tekst koji preuzima osnovnu situaciju/strukturu, odnose likova i tematske smjernice, u projektu koji obuhvata i prepliće medije pozorišta i filma.
Domaću scenu predstavljaće dvije predstave. Predstava “Bladi Mun”, produkcija je Crnogorskog narodnog pozorišta iz Podgorice u režiji Ane Đorđević, koja je, specijalno za CNP, napisala novu verziju svoje drame “Crna kutija”, nastale po uzoru na italijanski film “Savršeni stranci”, smještenu ovoga puta u crnogorski milje. Druga je predstava “Tobelija, mimikrija”, produkcija Kraljevskog pozorišta Zetski dom, koju je, po motivima teksta „Tobelija“ crnogorskog dramskog pisca Ljubomira Đurkovića režirala Mirjana Medojević.
Kao završnicu dramskog programa prikazaćemo predstavu “Tartif – komično u klasičnom”, autorski projekat reditelja Igora Vuka Torbice po motivima originalne Molijerove drame “Tartif”. Ova predstava je koprodukcijski projekat Narodnog pozorišta Sombor i Srpskog narodnog pozorišta iz Novog Sada.
Stručni konsultant festival za dramski dio programa je i ove godine bio novinar i pozorišni kritičar Bojan Munjin.
Muzički program započećemo 14. jula u manastiru Svete Trojice u Stanjevićima koncertom hora koji će izvoditi djela duhovne muzike pod dirigentskom palicom Bojana Suđića. Maestra Suđića ćemo imati priliku da ugostimo još jednom, i to na sceni na Zavali, gdje će nastupati sa još jednim dragim prijateljem festivala, virtuozom na violini Stefanom Milenkovićem.
U saradnji sa Ambasadom Kanade, biće upriličen koncert pod nazivom “Priče o ljubavi, nadanju i patnji” (Tales of Love, Hope and Despair) na kojem nastupaju Milan Milošević (klarinet), Žarko Pešić (fagot) i Zagrebački gudački kvartet. Kuriozitet ovog koncerta će biti i to što kanadski umjetnici na internacionalnoj turneji premijerno izvode kompoziciju Faršida Samandarija, kanadskog kompozitora iranskog porijekla. Na istoj sceni koncert će održati istaknuti crnogorski umjetnici čiji se počeci takođe vezuju uz naš festival, svjetski poznati gitarski duo Srđan Bulatović i Darko Nikčević, koji će nakon desetak godina ponovo pred budvanskom publikom predstaviti neke nove kompozicije sa nedavno objavljenog albuma.
U crkvi Santa Maria in Punta biće izvedena četiri koncerta. Prvi je koncert “Tria Variete”, kojeg čine Petar Dobričanin (gitara), Dijana Orlandić (flauta) i Miroslav Ilić (harmonika). Zatim će nastupiti proslavljeni crnogorski pijanista Bojan Martinović, a potom i mlada pijanistkinja Vladana Perović. Pijanista Nikola Vučković izvešće novu kompoziciju mladog crnogorskog kompozitora Aleksandra Perunovića. U “off” programu festivala nastupiće učenici Škole za osnovno muzičko obrazovanje u Budvi.
Otvaranje likovnog programa planirano je za 13. jul. U prostoru crkve Santa Marija, u 21 čas, biće otvorena izložba “Put ka apstrakciji u crnogorskom slikarstvu druge polovine XX v. iz fonda Narodnog muzeja Crne Gore”. Ovom izložbom nastavljamo uspješnu saradnju sa NMCG, sa željom da i publici festivala i posjetiocima Budve omogućimo uvid u bogato crnogorsko likovno nasljeđe. Kustosi ove izložbe su Snežana Ivović i Miloš Marjanović. 7. avgusta, u istom prostoru, biće postavljena izložba fotografija u produkciji JU “Grad teatar” pod radnim nazivom “Iz budvanskog foto-albuma Marka Anzulovića“. Autor izložbe je Slobodan Bobo Mitrović, arhitekta, uz učešće u selekciji i uz tehničku podršku Lazara Pejovića, prof. fotografije. Fotografije privatnog albuma Marka Anzulovića, razvijene su sa originalnih staklenih negativa autora, oslikavaju građanski život Budve između dva svjetska rata XX vijeka i po prvi put će biti predstavljene javnosti. Izložba će trajati do zatvaranja festivala.
Književni program ovogodišnjeg festivala počinje 9. jula gostovanjem Igora Štiksa sa kojim ćemo razgovarati o njegovom romanu „W”. Ove godine ćemo imati priliku da ugostimo i Matijasa Enara, francuskog pisca, dobitnika Gonkurove nagrade za 2015. godinu za roman “Busola”. U saradnji sa Ambasadom Kanade predstavićemo izbor iz poezije Leonarda Koena „Plamen: Poezija Pesme Beležnice Crteži“ u izdanju Geopoetike. Tom prilikom o knjizi govoriće književnik Vladislav Bajac, izdavač, glavni urednik Geopoetike i prijatelj Leonarda Koena iz mladosti, i Zoran Paunović, profesor, esejista i prevodilac. Ovom prilikom, biće prikazan i kratki dokumentarni film iz privatne arhive iz vremena njujorških drugovanja Bajca i Koena tokom šezdesetih godina. Tokom ovogodišnjeg književnog programa biće predstavljena i poetika pjesnika Radmile Petrović, Saše Radojčića i Tatjane Ćalasan, dok ćemo tokom pregleda recentne prozne književnosti obratiti pažnju na romane i esejistiku Vladislava Bajca, Mirka Jovanovića, Slobodana Vladušića, Laure Barne, Nikole Malovića, Ilije Đurovića, Milice Vučković i Jurice Pavičića. U domenu teatroloških tema predstavićemo i dvije nove knjige koje se bave pozorištem, zbirku eseja Janka Ljumovića „Pozorište kao kapital“ i monografiju Olivere Milošević „Nikita Milivojević: ja ovde silazim“. I ovoga puta nemjerljiv doprinos festivalu će dati i moderatori večeri, profesori, reditelji, pisci, kulturni poslenici, teatrolozi, izdavači, novinari, romanopisci i pjesnici: Mića Vujičić, Igor Marojević, Tamara Valčić Bulić, Bora Babić, Olgica Marinković i Dejvid Morgan ispred Ambasade Kanade, Milorad Durutović, Goran Radonjić, Radoje Femić, Hazim Begagić, Nikola Nikolić, Zvonko Karanović, Jelena Nidžović...
Na Trgu pjesnika će se takođe organizovati i dva teatrološka razgovora. Početkom avgusta biće održan okrugli sto sa autorima predstave “Radnička cesta”, Borisom Šeparovićem, rediteljem, i Anom Prolić, dramaturškinjom, uz učešće Bojana Munjina, dok ćemo festival zatvoriti okruglim stolom na temu „O pozorištu“, na kojem će, uz učešće gostiju, govoriti prof. dr Siniša Jelušić i Bojan Munjin.
Takođe se, putem video snimka, obratio i Boris Liješević, koji je uputio riječi zahvalnosti svojim Budvanima za svu podršku koja mu je upućena tokom odrastanja i traženja puta, ka i za podršku koju i danas dobija za sve predstave. “Hvala što ste uvjek uz mene i hvala što ste tu. Bez vas i vase podrške bi mnoge stvari bile drugačije”, rekao je reditelj.
Objasnio je da prije nekoliko dana u Narodnom pozorištu u Beogradu imao premijeru predstave “Rat i mir” po istoimenom romanu Lava Nikolajeviča Tolstoja koju je duže vrijeme pripremao sa svojim prijateljem i saradnikom Fedorom Šilijem. Kako je rekao, veliki je posao bio pronaći osnovne linije radnje, odabrati ih i pretvoriti u dramu. U romanu je opisan period Napoleonovih ratova, kada je Zapad krenuo u osvajanje Istoka i kada se svijet mijenja. Tolstoj prati nekoliko porodica i njihove živote u tom smutnom i zaraćenom vremenu i odnos ljudi se prema ratu, gdje mu neki kliču a neki ga se plaše. Govori o jednoj generaciji koja je kroz rat stasala i koju je rat oblikovao.
