„Istorija koje nema” je umjetnički projekat podstaknut istraživanjem pod nazivom „Ženska mapa Boke Kotorske” koje je realizovala NVO Anima od juna do decembra 2013. Prvobitna ideja bila je da se kroz istraživanje prepoznaju slojevi ženske istorije Boke, te da se zatim, na kretivan način, predstave javnosti kroz umjetničku intervenciju u javnom prostoru. Istraživanje NVO Anima sastojalo se od pretraživanja građe u bibliotekama i arhivima (traganje za izvornim dokumentima i knjigama, novinama i časopisima), a obavljeni su i razgovori sa jednim brojem pojedinaca/ki.

Tokom istraživačkog rada na „Ženskoj mapi Boke Kotorske” postalo je jasno da u bibliotekama i arhivima ima veoma malo podataka o ženama, da informacije nijesu objedinjene ili su teško dostupne.

Ovakvo stanje potvrdilo nam je sliku jasnih podjela na:

• Javnu sferu koja pripada muškarcima - ona koja se bilježi, pamti i glorifikuje i

• Privatnu sfera koja pripada ženama (prostor svakodnevnog života, reprodukcije) – ona koja ostaje neupamćena, podrazumijevajuća i, u istorijskom pogledu - ignorisana

Manjak informacija u postojećim izvorima tokom istraživanja „Ženske mape Boke Kotorske” podstakao nas je na pokretanje akcije pod nazivom ISTORIJA KOJE NEMA. Smatrali smo da je, iz ličnih - privatnih uspomena žena i muškaraca, zanimljivo i dragocjeno sagledati koliko se različitih (divnih, strašnih, toplih, herojskih) ženskih priča krije, te koliko je važno sačuvati ih od zaborava i ponovo vrednovati sferu privatnog u kojoj se ćutke, iz genercije u generaciju, te priče sedimentiraju jedna preko druge u dugu i neprekidnu tišinu.

Na Međunarodni dan žena, 8. marta 2014. uputili smo javni poziv gađanima/kama da nam pošalju skenirane fotografije svojih majki, prababa, susjeda, prijateljica, učiteljica, kuma i drugih dragih žena koje su obilježile njihove živote (a više nijesu sa njima). Uz fotografiju je bilo bitno dostaviti i kratku priču zbog čega je ta osoba bila posebna. Poziv je bio upućen svima, bez obzira na pol i godine. Tokom mjesec dana sakupili smo preko 60 ličnih priča i mnoštvo fotografija. Većina ovih žena živjela je na području Boke Kotorske, a neke od njih su ovaj prostor voljele i posjećivale. U utorak 29/4/2014. izložbeni panoi “Istorija koje nema”, koje je priredila dizajnerka Tanja Radež iz Ljubljane, postavljeni su na Pjaci od Kina u Kotoru.

U formi izložbe nije bilo moguće da se u potpunosti prikaže sav pisani materijal i brojne fotografije koji smo dobili. Stoga smo odlučili da, nakon izložbe, pokrenemo istorimeni veb sajt „Istorija koje nema.org”, na kome je objavljen i svima dostupan dragocjen materijal koji je prikupljen.

Veb sajt omogućava da se postojeća zbirka sjećanja obogati novim pričama. Ukoliko želite da se i vaša priča pronađe na sajtu istorijakojenema.org, kliknite ovdje

Najsrdačnije se zahvaljujemo svima vama koje/i ste, podijelivši sa nama priče i fotografije, doprinijele/i da se projekat „Istorija koje nema” realizuje.

Nosilac projekta je NVO Expeditio, u saradnji sa NVO Anima i dizajnerkom Tanjom Radež iz Ljubljane.

Aktivnost se realizuje u okviru prjekata: „Eclectis - European Citizens’ Laboratory for Empowerment CiTIes Shared” koji se sufinansira kroz program Evropske unije Kultura 2007-2013; „PROSTORI RAZLIČITOSTI – Javni prostori kao polje interkulturnog dijaloga i promocije društvenih vrijednosti” koji finasira Ana Lind fondacija; "Promocija principa održivog razvoja u javnim prostorima Boke Kotorske" koji finansira Rockefeller Brothers Fund.

Primjere ovog istraživanja možete vidjeti ovdje: http://www.istorijakojenema.org/, a predstavljamo vam jednu od mnogobrojnih priča o ženama Boke:

Joke Bećir Radonjić (1924, Trešnjica, Grbalj – 1993, Kotor)

Za mene je uvek bila posebna. I ne samo za mene. Pamtim sa koliko poštovanja su je gledali njeni ratni drugovi kada bi došli u posetu.

Doterani, u belim košuljama, pozdravljali su je čvrstim stiskom ruke i osmehom. Samo su oni smeli da pominju rat pred njom. Sve priče o partizanki Joki sam znala, nijednu nisam čula od nje. I inače nije mnogo pričala, a s njom sam se uvek najbolje razumela. Noću smo sa terase gledale zvezde nad Kotorom, danju smo pravile bivole od ploda šipka. Uživale smo u muzici Toma Džonsa i grupe Stijene. Od nje sam naučila da odvažnost, upornost, odgovornost, skromnost i nežnost nemaju rodnu predodređenost. Živela je istinski poštujući ravnopravnost, trudeći se da razume potrebe drugih ljudi. I da pomogne, bez osude, bez pridike, nenametljivo. A ja sam joj se tiho divila i volela je.

Poslala: njena unuka, Valentina Živković izvor: Radio Bruškin