Sedam najugroženijih lokaliteta za 2023 su: Kulturni pejzaž Svetog Stefana, Paštrovići, Željeznička stanica Kortrijk u Belgiji, Partizansko spomen groblje, Mostar, u Bosni i Hercegovini, Tvrđava Tchakvinji, Zugdidi u Gruziji, Kuća časnih sestara Ansambl, bivša moravska naseobina u Kleinwelka u Njemačkoj, Memento park, Budimpešta u Mađarskoj, Vodenice Bistrice, Petrovac na Mlavi u Srbiji.
Objava je sprovedena putem onlajn prenosa događaja na kojem su učestvovali nominatori i predstavnici izabranih lokaliteta, i koji je privukao učesnike iz svih krajeva Evrope i šire.
"Stavljanjem ovih lokaliteta baštine na listu sedam najugroženijih za 2023. godinu, želimo da pošaljemo poruku nade, solidarnosti i podrške lokalnim zajednicama i aktivistima koji su čvrsto odlučni da ih sačuvaju. Zajedno sa našim partnerima (evropskim i lokalnim), mi ćemo obezbijediti tehničku ekspertizu, identifikovati moguće izvore finansiranja i mobilisati našu široku mrežu sa ciljem da podržimo njihovu stvar i njihove napore, koji su sada postali takođe i naša stvar i naša zajednička odgovornost. Hajde da koristimo evropsku kulturnu baštinu kao vektor za mir, društvenu koheziju i održivi razvoj", kazao je izvršni vice-predsjednik Europa Nostre Guy Clausse.
Kulturna baština je, kako je kazao glavni rukovodeći Programa za klimu i baštinu pri Institutu Evropske investicione banke, Bruno Rossignol, ključni resurs za oblikovanje našeg evropskog identiteta, bez kojeg je ekonomski rast besmislen.
"Ova koheziona moć je prepoznata od strane EIB koja uzima u obzir očuvanje baštine tokom pregledanja novih investicionih projekata ili kada pozajmljuje sredstva kod projekata urbane obnove, koji često imaju komponentu baštine. Povodom jubileja 10 godina programa, lokaliteti koji su danas izabrani će još jednom svjedočiti kohezionu moć kulturne baštine i vezu sa misijom i aktivnostima Banke", kazao je on.
Reakcija mještana
Grupa građana Inicijativa Sveti Stefan, koji su i nominatori, saopštila je tim povodom da su zahvalni i počastvovani što se Kulturni pejzaž Svetog Stefana našao na toj listi.
To, kako kažu, potvrđuje da je Sveti Stefan, sa Miločerskim parkom, prepoznat kao dio evropske kulturne baštine.
Navode da očekuju da se pažnja ključnih evropskih i međunarodnih relevantnih subjekata okrene ka tom "lijepom i jedinstvenom lokalitetu baštine".
"Mi želimo da Sveti Stefan opet bude slobodan grad, kao što je bio od svog osnivanja u XV vijeku pa sve do prije nekoliko decenija. Godine 1423., dana 4.aprila, naši preci – predstavnici 12 paštrovskih plemena – su dobrovoljno potpisali ugovor sa Mletačkom republikom da spasu svoje živote i porodice u vremenima političkih nemira i ratova u regionu. Danas, tačno 600 godina kasnije, došli smo u situaciju da se dobrovoljno stavimo pod zaštitnu mrežu Europa Nostre i njenih partnera, sa ciljem da sačuvamo našu kulturnu i prirodnu baštinu u modorneom dobu praćenom brojnim iskušenjima i izazovima. Prema tome, od sada pa ubuduće, mi vidimo Europa Nostru kao Novu Veneciju (Venezia Nova). Ono što je najinteresantnije, Europa Nostra je osnovana 1963., prije 60 godina, sa ciljem da spasi Veneciju od prirodnog propadanja u vezi sa uticajem mora. Sve ovo izgleda kao interesantna kombinacija nekoliko koincidencija i jubileja. Čestitamo nominatorima ostalih lokaliteta baštine koji su ušli među sedam najugroženijih i želimo im puno uspjeha u spasavanju ovih vrijednih kulturnih resursa", kazali su iz te grupe građana.
Selekcija sprovedena na osnovu značaja i opasnosti sa kojima se lokaliteti suočavaju
Upravni odbor Europa Nostre izabrao je te finaliste od 11 spomenika i lokaliteta baštine iz osam država koji su prethodno ušli u uži izbor od strane Savjetodavnog panela programa “7 Najugroženijih”.
Nominacije su podnesene od strane organizacija članova, pridruženih organizacija ili individualnih članova Europe Nostre, kao i članova Evropske alijanse za baštinu (European Heritage Alliance).
Selekcija je sprovedena na osnovu izuzetnog značaja i kulturne vrijednosti svakog od ovih lokaliteta kao i na osnovu ozbiljne opasnosti sa kojima se oni danas suočavaju. Nivo angažovanosti lokalne zajednice kao i nivo posvećenosti javnih i privatnih relevantnih subjekata očuvanju ovih lokaliteta su razmotreni kao krucijalne dodatne vrijednosti. Još jedan kriterijum selekcije bio je potencijal ovih lokaliteta da služe kao katalizatori održivog razvoja i alatke za promociju mira i dijaloga u okviru njihovih zajednica i širih regiona.
Izabranih sedam lokaliteta podobni su za EIB grant za baštinu (EIB Heritage Grant) u iznosu od 10.000 eura za svaki lokalitet pojedinačno, kao pomoć u implementiranju dogovorene aktivnosti koja će doprinijeti spasavanju ugroženih lokaliteta.
Timovi eksperata koji predstavljaju Europa Nostru i Institut Evropske investicione banke, zajedno sa organizacijama koje su nominovale 7 odabranih lokaliteta i ostalim partnerima, sada će prikupiti informacije i sresti se sa ključnim relevantnim subjektima u cilju analize stanja lokaliteta i donošenja tehničkog i finansijskog izvještaja sa preporukama za akciju.
