Kod svih antičkih pisaca utemeljenje grada Budve vezano je za jedno mitološko putovanje, tj. za dolazak tebanskog kralja Kadma i njegove žene Harmonije u ove naše krajeve. To se dogodilo početkom razvijenog bronzanog doba, tj. negdje u XV vijeku stare ere, odnosno „pet generacija pre nego što je Herakle, Amfitrionov sin, rođen u Grčkoj“ (Robert Grevs: Grčki mitovi, Beograd, 2002, str. 159). S tim u vezi poznato je da je jedan od najvećih antičkih junakaHerakle učestvovao u istorijski vjerodostojnom pohodu Argonauta u Kolhidu (u antičkoj geografiji predstavljala je regiju između Kavkaza i istočnog primorja Crnog mora). Predvođeni Jasonom, oni su imali za cilj da otuda preotmu Zlatno runo od kralja Ejeta i vrate ga u Grčku. Ovaj pohod dogodio se „pre Trojanskog rata, negde u trinaestom veku pre naše ere“ (Robert Grevs: Grčki mitovi, Beograd, 2002, str. 450).
U uvodnom dijelu svog čuvenog istorijskog romana Zlatno runo Robert Grevs navodi: „Grci, u celini uzev uravnotežen narod, smatrali su to putovanje kao istorijski događaj koji se desio otprilike dve generacije pre pada Troje - što su stavljali pod razložan datum god. 1184. pre n. e.“ (Robert Grevs: Zlatno runo, Beograd, 1966, str. 10). Ovakvo Grevsovo mišljenje potkrepljuje i činjenica da je ćerka Argonauta Autolika rodila Odiseja, koji je učestvovao u Trojanskom ratu od 1194-1184. godine stare ere. Dakle, i u kontekstu priče o Odisejevom djedu, argonautski pohod se najvjerovatnije zbio dvije generacije prije Trojanskog rata (oko 1250. godine stare ere - prim. autora). To znači da je Herakle, kao jedan od sudionika potrage za Zlatnim runom, rođen oko 1280. godine stare ere. Pošto je Kadmo, čija je sestra Evropa, živio pet generacija prije Heraklovog rođenja (radi se o nekih 150 godina razlike između njih), na osnovu svih ovih iznijetih istorijskih podataka logično se nameće zaključak da je Kadmo osnovao grad Budvu negdje u drugoj polovini XV vijeka stare ere.
S druge strane, to vremensko određenje indirektno potvrđuje i antički pisac i „otac istorije“ Herodot iz Halikarnasa (živio je u V vijeku stare ere), koji u svojoj čuvenoj Istoriji (Knjiga peta, poglavlja 59, 60 i 61) navodi kraljeve Tebe, počev od njenog osnivanja, pa sve do razaranja ovog polisa, koje se - prema Homeru - najvjerovatnije desilo tokom kampanje sakupljanja saveznika za osvajanje Troje, tj. u periodu od 1273. do 1263. godine stare ere. U tom popisu prvi je, dakle, Kadmo (nakon napuštanja grčke Tebe osnovao je staru Budvu), a potom slijede njegovi direktni potomci - Polidor, Labdak, Laj, Edip, Eteokle i Laodamant.
U pomenutoj Istoriji (Knjiga druga, poglavlje 145) Herodot, nadalje, ističe da od Trojanskog rata do njegovog vremena ima „oko osam stotina godina“. Drugim riječima, prema Herodotovoj istoriji Trojanski rat se dogodio sredinom XIII vijeka stare ere, odnosno preciznije u razdoblju od 1263. do 1253. godine stare ere. Kada se na ovako datirani desetogodišnji period trajanja poznatog Trojanskog rata doda nekih 200 godina, koliko vremenski „vrijedi“ sedam generacija tebanskih kraljeva od Laodamanta (za vrijeme čije se vladavine desilo rušenje Tebe) do Kadma, jasno proizilazi da je osnivač beotske Tebe i enhelejske Budve živio u XV vijeku stare ere, što je još jedan od respektabilnih dokaza o tome kada je utemeljen drevni budvanski grad.
Prema tome, ako se može vjerovati drevnom grčkom mitu i Robertu Grevsu kao nespornom autoritetu za grčku mitologiju, Herodotovoj istoriji, odnosno našem računanju vremenskih koordinata naznačenih istorijskih događaja i validnih činjenica, Kadmo je osnovao Budvu gotovo prije tri i po milenijuma. Ovim se kulturno-civilizacijski horizont budvanske istorije proširuje sa dosadašnjih dvije i po hiljade na tri i pohiljade godina, dakle, za skoro dodatni milenijum.
Razumije se, naprijed navedenoj „teoriji“ i na njoj izvedenom vremenskom određenju postanka drevne Budve mogu se uputiti pojedini prigovori i zamjerke. Autor zastupanog priloga o istoriji Budve je svjesan toga i uopšte ne insistira na apsolutnim istinama i neprikosnovenim dokazima, kojih - bar kada se radi o našoj davnoj prošlosti - de facto ne može ni biti. Međutim, nizajući i proučavajući dostupne pisane spomenike, sabrane antičke legende i opštepoznate činjenice, odnosno nadgrađujući na njima godine, decenije i vjekove, došlo se do generalne odrednice da je budvanski stari grad istorijski „začet“ u XV vijeku stare ere.
Ukoliko se to prihvati kao faktička realnost, onda Budva ulazi u krug dvadeset najstarijih gradova na svijetu. Tu rang listu najstarijih gradskih naselja, prema popisu pronađenom na jednom internet portalu, predvode Jerihon (Palestina, 9000 godina prije Hrista), Biblos (Liban, 5000 godina prije Hrista) i Damask (Sirija, 4300 godina prije Hrista). Na 18. mjestu ove liste nalazi se Teba (Grčka, 1450 godina prije Hrista), a odmah iza nje može se pozicionirati Budva, koja pamti nekoliko decenija manje od grčke Tebe. Razumije se, naznačeni popis treba prihvatiti sa određenom rezervom, jer postoje i druga rangiranja na predmetnu temu. U svakom slučaju, Budva, rođena u XV vijeku prije Hrista, mora zauzeti visoko mjesto prilikom sastavljanja bilo koje liste najstarijih gradova u svijetu.
U cilju njegovanja svog višemilenijumskog civilizacijskog kontinuiteta i dalje izgradnje kulturnog identiteta neophodno je valorizovati ogromni istorijsko-mitski „kapital“ koji posjeduje Budva u vidu grandiozne legende o tebanskom kralju Kadmu, porijeklom iz zemlje Kanaana, i njegovoj plavokosoj supruzi Harmoniji, kćerki boga Areja i boginje Afrodite. Ono što za postanak i imidž „vječnog grada“ Rima predstavljaju braća Romul i Rem (iz VIII vijeka stare ere), koje je odgojila vučica, to za prepoznatljivi brend budvanske turističke destinacije treba da predstavlja priča o njenom mitskom osnivanju u XV vijeku stare ere, koja je smještena u najznačajniji ciklus grčke mitologije - onaj tebanski.
Da bi obnovili mitsku snagu davne i zaboravljene budvanske prošlosti i čvrsto je integrisali sa sadašnjim i budućim turističkim razvojem ovog kraja, bilo bi primjereno ako bi se negdje na lokalitetu prvobitne drevne Budve (današnji prostor oko crkava, sa tvrđavom Citadelom) Kadmu i Harmoniji podigao spomenik. Time bi se Budva ne samo odužila svojim legendarnim osnivačima, nego bi to bila prava mjera budvanskog kulturnog identiteta, koji bi se pretočio u snažni i prepoznatljivi brend ove turističke destinacije.
Podizanjem monumentalnog spomenika Kadmu i Harmoniji ponovo bi oživjeli budvansku višemilenijumsku prošlost - brojne istorijske događaje, mitske ličnosti i njihove snove. Sve bi se ponovo, ali sa novim trajanjem, na simboličan način ostvarilo, u duhu poznatih stihova Čeda Vukovića posvećenih Budvi:
Znaš li, putniče, na koji stupaš prag?
Ja sam grad, sazdan od kamena i svjetlosti,
Rođen prije sebe - u mitu Helena starih.
Konačno, opredmećenje zastupane ideje rezultiralo bi dodatnim podsticajem za dalji prosperitetni i održivi razvoj budvanskog turizma, koji Kadma i Harmoniju prepoznaje ne samo kao prve putnike i posjetioce na ovom dijelu našeg primorja, već u njihovom drevnom mitu pronalazi inspiraciju za konstituisanje prestižnog destinacijskog brenda, čije bi „zrake magičeske“ u XXI vijeku dospjele do svih tržišta i meridijana svijeta.
