Sačuvati od zaborava lik i djelo Stefana Mitrova Ljubiše (1822–1878) – najznamenitijeg Budvanina i Paštrovića, političkog, društvenog i kulturnog poslenika – zadatak je kojem je, kroz različite programe i aktivnosti, JU Muzeji i galerije Budve godinama posebno posvećena.
Program ovogodišnjih „Ljubišinih dana“, koji se održavaju u 140. godišnjici od smrti Stefana Mitrova Ljubiše, kao i u Evropskoj godini kulturne baštine (2018) – sadržajan je, raznovrsan i bogat, i obuhvata tri glavna segmenta: dvodnevni međunarodni naučni simpozijum, predstavljanje knjige i otvaranje dokumentarne izložbe.

Svečano otvaranje manifestacije i naučnog simpozijuma „Stefan Mitrov Ljubiša: intertekstualna interpretacija“, zakazano je za utorak, 27. februar, u 10 časova u Modernoj galeriji (Stari grad, Budva). Ovom prilikom, prigodna obraćanja imaće: dr Amfilohije Radović, mitropolit crnogorsko-primorski, Sandra Đurbuzović, državna sekretarka Minstarstva kulture Crne Gore, Veselin Marković, potpredsjednik Opštine Budva, kao i mr Lucija Đurašković, direktorica JU Muzeji i galerije Budve, a u muzičkom dijelu programa nastupiće Srpsko pjevačko društvo „Jedinstvo“ iz Kotora (osnovano 1839) , čiji je Stefan Mitrov Ljubiša bio počasni član.

Svjesni smo da i pored napora koje, u skladu sa svojom djelatnošću, svakodnevno činimo da se valorizuju i afirmišu Ljubišino stvaralaštvo i djelovanje, s obzirom na njihov značaj, bez naučnog, multidisciplinarnog pristupa sveukupnoj Ljubišinoj ostavštini ne možemo uspješno obaviti zadatak.Zbog toga smo prije dvadeset godina otpočeli organizaciju naučnih simpozijuma njemu posvećenih. Tako je 1998. godine, u saradnji sa ondašnjom JU Spomen dom „Reževići“, u Budvi i Reževićima organizovan dvodnevni simpozijum, sa temom „Književno djelo Stefana Mitrova Ljubiše – novo čitanje“, a nakon četiri godine (2002) upriličen je simpozijum „Stefan Mitrov Ljubiša u kontekstu mediteranske kulture“.
Ovogodišnji, treći po redu, međunarodni i multidisciplinarni naučni simpozijum „Stefan Mitrov Ljubiša: intertekstualna interpretacija“, daće značajan doprinos tumačenju i razumijevanju Ljubišine svestranosti i kompleksnosti u okvirima savremene naučne misli, prema prispjelim radovima i reprezentativnoj listi učesnika iz Srbije, Bosne i Hercegovine i Crne Gore: akad. Zlata Bojović, akad. Nened Vuković, prof. mr Vida Ognjenović, prof. dr. Duško Pevulja, prof. dr Marko Nedić, prof. dr Radmilo Marojević, prof. dr Marija Letić, prof. dr Gojko Čelebić, prof. dr Valentina Pitulić, prof. dr Siniša Jelušić, prof. dr Miodrag Jovanović, doc. dr Vladan Bartula, dr Milijana Simonović, dr Zoran Živković mr Božena Jelušić, mr Milun Lutovac i mr Perivoje Popović. U planu je da se sljedeće godine objavi prateći zbornik radova sa saopštenim na ovom skupu, kao i naknadno dostavljenim tekstovima na ovu temu.
Rad simpozijuma odvijaće se 27. i 28. februara, kroz četiri tematske sesije. Prve dvije sesije održaće se u Modernoj galeriji u Budvi (27. februar), treća u Spomen domu „Reževići“ u Reževićima, a četvrta u Spomen domu „Crvena komuna“ u Petrovcu, obije zadnje tokom 28. februara. U Reževićima će učesnici imati priliku da pogledaju stalnu postavku u ovom Spomen domu „Zavjetni darovi Paštrovića“, kao i manastirski kompleks.

Predstavljanje knjige

U utorak, 27. februara, s početkom u 19 čas, u budvanskoj Modernoj galeriji, zakazano je predstavljanje novog izdanja Ljubišine pripovijesti „Skočidjevojka“, koje je priredila dr Mila Medigović Stefanović, a 2017. objavila beogradska „Prosveta“.
Ova knjiga, osim istoimene pripovijesti, sadrži i još nekoliko Ljubišinih pripovijesti i drugih tekstova, kao i duži kritički komentar priređivačice o književnoj baštini Stefana Mitrova Ljubiše. Knjiga je ispisana ćiriličnim pismom na 160 strana na suženom A5 formatu.
Prilikom predstavljanja knjige u Budvi, govoriće prof. mr Vida Ognjenović i mr Božena Jelušić, dok će odlomke čitati dramska umjetnica Radmila Knežević, a moderatorka biti Stanka Rađenović Stanojević, književnica.

Otvaranje dokumentarne izložbe

Manifestacija „Ljubišini dani“ biće zaokružena otvaranjem dokumentarne izložbe starih fotografija „Svadbeni spomenar Paštrovića“, koju je osmislila i koncipirala dr Mila Medigović Stefanović, kulturna istoriografkinja paštrovskog porijekla iz Beograda, u produkciji Udruženja Paštrovića i prijatelja Paštrovića u Beogradu „Drobni pijesak“, a uz podršku JU Muzeji i galerije Budve.

Izložbu će u srijedu, 28. februara, u 19 časova u galeriji „Marko Krstov Gregović“ u petrovačkom Spmen domu „Crvena komuna“ otvoriti Jelena Đurović, dugogodišnja direktorica Nacionalne biblioteke Crne Gore „Đurđe Crnojević“ na Cetinju. U muzičkom dijelu programa učešće će imati Ženska vokalna grupa „Harmonija“ iz Budve, koja će otpjevati obrade tri tradicionalne paštrovske svadbee pjesme.
Podsjećamo da ova izložba na 25 uveličanih izložbenih panoa (70 x 50 cm) prikazuje preko 40-ak starih fotografija svadbi Paštrovića i Paštrovki od kraja 1895. do 1968. godine, u Americi, Makedoniji, Srbiji, Crnoj Gori i zavičaju, koje su autorki ustupljene iz brojnih privatnih kolekcija i institucija kulture. Izložbu prati reprezentativan i bogato ilustrovan katalog velikog formata, sa reprodukcijama prikazanih fotografija i tekstovima autorke i Jelene Đurović, koji je uredio Dušan Medin (JU Muzeji i galerije Budve).
Ova izložba dosad je predstavljena javnosti dva puta, i to u Beogradu (Etnografski muzej, 2016) i Kotoru (Galerija solidarnosti, 2017), gdje je pobudila veliko interesovanje javnosti, pa je stoga u planu da bude izložena i u drugim crnogorskim gradovima.

Ostali programi

JU Muzeji i galerije Budve, povodom ovogodišnjih „Ljubišinih dana“, realizuje i niz drugih aktivnosti, između ostalog, prigodno polaganje cvijeća na grob Stefana Mitrova Ljubiša u Starom gradu, pred crkvom Svete Trojice, kao i polaganje cvijeća na spomenik Stefanu Mitrovu Ljubiši u gradskom parku u Budvi (rad Lojzija Dolinara), kao i čišćenje i konzervatorski tretman spomenika u manjem obimu.
Takođe, u našoj organizacionoj jedinici koja primarno baštini i afirmiše sjećanje na Ljubišu – Spomen domu „Stefan Mitrov Ljubiša“ (inače, lociran u Ljubišinoj rodnoj kući u Starom gradu), nakon mnogih izložbi tokom 2017, ponovo je za javnost otvorena postavka o Ljubišinoj ličnosti i književno-političkom opusu, a u planu je skorija izrada nove stalne izložbene postavke o ovom značajnom Budvaninu.
U organizaciji Udruženja Paštrovića i prijatelja Paštrovića u Beogradu „Drobni pijesak“ i uz podršku JU Muzeji i galerije Budve, u četvrtak, 22. marta 2018. na Kolarčevom Narodnom univerzitetu (Zadužbina Ilije M. Kolarca) u Beogradu će biti realizovan program posvećen Stefanu Mitrovom Ljubiši. Tom prilikom, biće održano predstavljanje dva novija izdanja: 1) Ljubišina „Skočidjevojka“ koju je priredila dr Mila Medigović Stefanović (Prosveta, Beograd, 2017), i 2) Njegošev „Gorski vijenac“, koji je Ljubiša priredio, preslovio s ćirilice na latinicu i za koji je napisao predgovor, a 1868. u Zadru objavila Matica Dalmatinska, a čije su fototipsko izdanje prošle godine izdale JU Muzeji i galerije Budve i JU Nacionalna biblioteka Crne Gore „Đurđe Crnojević“ sa Cetinja (urednici izdanja mr Lucija Đurašković i Bogić Rakočević), povodom obilježavanja jubileja 170 godina „Gorskog vijenca“.