Finansijsku podršku pružila je Turistička organizacija Opštine Budva prošle godine putem Javnog poziva za raspodjelu sredstava za realizaciju projekata valorizacije kulturne baštine, koji se odnose na arheološka istraživanja, konzervatorske i restauratorske radove, rekonstrukciju i promociju kulturnih dobara na teritoriji opštine Budva. U okviru projekta prikazani su i rezultati dugogodišnjih istraživanja autorke, rađenih u cilju izrade doktorske disertacije o Stjepanu Zanoviću, prijavljene na Filološkom fakultetu Univerziteta u Beogradu.
Obimna građa koju je autorka prikupila istražujući u Stjepanovoj rodnoj Budvi, u Kotoru i Amsterdamu otkrila nam je obilje novih informacija o ovom čuvenom budvanskom avanturisti i književniku iz druge polovine XVIII stoljeća, ali i o njegovoj porodici, potvrdila ili dopunila stara saznanja, ali i pružila nove, zanimljive uvide i u njihove privatne živote i u vrijeme i okolnosti u kojima su živjeli i stvarali.
Obrada arhivske građe i prepiske podrazumijevala je ne samo raščitavanje i prevod preko 1000 dokumenata već i istraživanje okolnosti i ličnosti koje se u njima pominju, traženje smisla i veza među pojedinim pismima, razumijevanja konteksta i međusobnih odnosa ličnosti o kojima je riječ i ona će svakako trajati još neko vrijeme.
Za ovu priliku javnosti će biti predstavljen jedan dio značajnih dokumenata (Stjepanovih ličnih pisama, stranica iz onovremenih njemačkih, francuskih, italijanskih časopisa i enciklopedija, naslovnica knjiga, arhivskih dokumenata, izvoda iz matičnih knjiga...), koje su prevele Bojana Anđelković (s francuskog jezika) i Stanka Janković Pivljanin (s italijanskog).
Izložba i katalog najavljuju monografiju, skrećući pažnju na tematske cjeline koje će u njoj biti podrobnije predstavljene i propraćene originalnim dokumentima, njihovim transkripcijama i prevodima, kao i na nekoliko zanimljivih uvida i zaključaka.
Najprije, uporedo sa svjedočanstvima o trgovačkim malverzacijama, neuspjelim poduhvatima i dugovima koji su ga pratili na svakom koraku, gotovo je nevjerovatno u kojim se visokim, tačnije, najvišim evropskim krugovima Stjepan kretao i kakav je utisak ostavljao – bio je prepoznat kao galantan gospodin, rijetkih manira, izuzetno uglađene spoljašnjosti, erudita, čovjek od pera, uomo di spirito, talentovan književnik i dobročinitelj. Taj dio njegove ličnosti do sada je bio manje poznat i potrudićemo se da ga valjano dokumentujemo.
S druge strane, tragajući za podacima o Stjepanu, nailazili smo i na detalje o članovima njegove porodice i ispostavilo se da se, odista, ondašnja evropska istorija – ključni istorijski događaji i najvažnije političke i vladarske ličnosti – prelama kroz ovu porodicu: dekadentnost Venecije i njen pad, složene političke okolnosti u Poljskoj i njena podjela, prilike na pruskom i ruskom dvoru, kao i u Ujedinjenim Nizozemskim Provincijama; međunarodni sukobi između Venecije i Holandije i Austrije i Holandije u kojima su bili direktno uključeni, smjene stranih vlasti u Boki, odnosi Budvana i Paštrovića sa susjedima i stranim vladama; bliski kontakti s pruskim prestolonasljednikom i potonjim kraljem Fridrihom Vilhelmom Drugim, Katarinom Velikom, carom Josifom Drugim; grofom od Artoa, potonjim Šarlom X; princem Šarlom de Linjom, austrijskim i počasnim ruskim feldmaršalom i čovjekom od pera; Kazanovom, Mihalom Oginskim, poljskim diplomatom i političarem i mnogim drugim znamenitim ljudima epohe.
Stoga je storija o Zanovićima, na neki način, ne samo storija o jednoj budvanskoj porodici već i o malim ljudima u vrtlozima velikih istorijskih zbivanja koja su zauvijek promijenila sliku dotadašnje Evrope, o usudu prostora koji se nalazi na vjetrometini sfera interesa velikih sila, o dometima ljudskog duha, ali i tragičnim ishodima potrebe da se pređu granice svojih mogućnosti i istinske „mjere sviju stvari“, da se bude, kako je Stjepan pisao ocu, „sve ili ništa“.
Dizajn izložbe, kataloga i monografije uradili su Jelena Mrkić i Goran Ratković. Koordinator projekta je Dušan Medin, izvršni direktor Društva za kulturni razvoj „Bauo“. Izložbu će otvoriti akademik Zlata Bojović.
