Tabla srpskim oslobodicima podijelila budvu

Ministarstvo kulture, odnosno Direktorat za kulturnu baštinu traže način da uklone spomen ploču iznad Veljih vrata, glavnog ulaza u Stari grad, koja je 1931. godine postavljena u znak oslobođenja Budve- prenosi portal Vijesti online.

Tako tvrde u Liberalnoj partiji, koja je i podnijela zahtjev da se memorijalna ploča skine, a nakon čega je komisija Ministarstva kulture prošle godine napravila analizu stanja kulturnog dobra u Starom gradu i konstatovala da tabla degradira budvanske bedeme. 

Iz LP sada tvrde kako su iz Ministarstva kulture dobili nove pozitivne signale za uklanjanje table. Lider LP Blažo Rađenović tvrdi da je generalna direktorka Direktorata za kulturnu baštinu Lidija Ljesar saglasna da su ispunjeni svi uslovi da se ploča skine, jer degradira izgled Starog grada i govori neistinu o crnogorskoj istoriji.

„Neke od njenih kolega i dalje pokušavaju da postojanje te ploče opravdaju Zakonom o spomen obilježjima u kojem piše da je svako spomen obilježje postavljeno do 1971. postavljeno po zakonu. Ali taj zakon kaže i da ukoliko spomen obilježje po bilo kom osnovu vrijeđa i govori neistine o Crnoj Gori mora biti uklonjeno. Gospođa Ljesar, koju sam kontaktirao krajem radne sedmice, je mišljenja, a rekla je da to mogu objelodaniti, da će Ministarstvo kulture u saradnji sa Opštinom Budva i JU Muzeji i galerije tu ploču uskoro skinuti“, tvrdi Rađenović.

Direktorka Direktorata za kulturnu baštinu Lidija Ljesar nije tim povodom juče odgovarala na telefonske pozive novinara.  

Na tabli koja je iznad glavnih vrata u Stari grad postavljena 1931, piše: “Na uspomenu dolaska hrabre pobjedonosne Srpske vojske koja poslije junačnih pobjeda oslobodi Budvu, na Mitrovdan 8. novembra 1918. postavlja Opština Budva“.

Iznad tog natpisa uklesane su riječi Petra Petrovića Njegoša „Pokolenja, djela sude...“.  

Istorijska vjerodostojnost riječi, uklesanih odmah ispod venecijanskog lava koji tu stoji vjekovima, podijelio je političku i stručnu javnost u Budvi, a tenzije su porasle poslije velikog simpozijuma koji je na tu temu organizovan prošle godine.

U opozicionoj SNP smatraju da bi uklanjanje table i „falsifikovanje istorijskih činjenica“ bio fašistički čin. Istog stava su i u DF-u. 

Krsto Rađenović (SNP) ocjenjuje da bi uklanjenje ploče bio nastavak “fašisoidne politike koju vlast vodi prema svemu što ima prefiks srpsko”. 

„To bi bilo buđenje Trećeg rajha. Kao potomci vojnika koji su oslobodili Budvu, nećemo to dozvoliti. Uvjeren sam da će predstavnici nadležnih institucija, koje budu preuzele odgovornost da maknu  ploču, to najaviti bar dan ranije. Da to neće učiniti pod okriljem noći, da bi ih potomci srpskih vojnika dočekali i ispratili kako treba“, kaže on. 

Podsjeća da je Mitrovdan, 1918. kada je srpska vojska, poslije proboja Solunskog fronta, oslobodila Budvu, jedan od najznačajnijih događaja u istoriji grada.  

Na vijesti da bi se uklanjanje table moglo desiti uskoro, niko iz Opštine Budva nije zvanično reagovao.

Lider budvanske LP Blažo Rađenović navodi da Stari grad u svojoj višemilenijumskoj istoriji pamti bar deset velikih epoha: Feničane, Ilire, Rimljane, Vizantiju, Duklju, Zetu, Nemanjića državu, Tursku, Francusku, Austrougarsku, tri jugoslovenske i konačno crnogorsku državu.

„Danas i već oko 100 godina, na počasno mjesto, iznad glavnih vrata grada Budve, mermerna tabla saopštava da nas je oslobodila Srbija! Od koga? Ne piše. Kada? - 1918. Dakle, iste godine kada je Crna Gora nestala kao država. Kako smo se našli među državama pobjednicama ako nijesmo uspijeli ni Budvu da oslobodimo? Oslobodila nas je "hrabra srpska vojska". Šta su radili građani Budve dok se akcija oslobađanja odvijala, jesu li pomagali, gdje su bili muškarci iz okolnih plemena: Majini, Paštrovići, Grbljani, Brajići...? Da li u istorijskom arhivu Budve ima dokumenata koji registruju imena "hrabrih jedinica srpske vojske" koje su izvele "oslobađanje", jeli bilo žrtava, ranjenih, popaljenih kuća? Tabla na vratima Budve laže. Naši ljudi oslobađali su i ginuli za Beograd i Zagreb, za Krit i Trst... i nigdje nijesu stavili tablu. Srbija nikada nije oslobađala Budvu. Tu tablu treba skinuti. U zaglavlju ploče posvećene "oslobodiocima" piše "Pokoljenja djela sude" dakle, ispunjeni su svi uslovi da se ovaj stih primijeni i na tablu na kojoj je ispisan”, kazao je Rađenović.

Sačuvajmo zdrav razum

Đorđe Vujović (DF) smatra  da je najbolji sud o istoriji i tabli davno dao „budvanski narod, koji je u znak zahvalnosti oslobodilačkoj srpskoj vojsci i postavio memorijalno obilježje na centralnom mjestu, iznad glavnih vrata Staroga grada“.

„Uvjeren sam da će nadležni ostati  pri zdravom razumu i poštovati istoriju i tradiciju ovog naroda, sačuvati sva obilježja koja govore o oslobodiocima iz svih ratova tokom minulih vjekova. Istorija se mora poštovati. Onaj ko to ne zna, ne može imati ni budućnost“, zaključio je Vujović.