Da bi razumjeli kinesku svijest prvo moramo razumjeti kineski jezik koji predstavlja simbolične karaktere sa funkcijom opisnog tj. predstavljajući metaforički spoznajne čovjekove slike. Digresija u zapadnoj kulturi predstavlja alfabet koji je postavljen na matematičkoj osnovi brojeva feničanske/grčke kulture gdje su brojevi vremenom dobili i opisnu funkciju npr. alfa - početak, omega - kraj itd., a tokom vremena se razvili u glasovni sistem gdje je npr. alfa zbog izgovora prvog samoglasnika u riječi jednostavno postalo slovo a itd... i kao takvo se razvilo u jedan sistem- alfabet, koji je rimska imperija prenijela širom Afrike, Azije i Evrope a funkcionalni značaj slova (tj. brojeva) ostavili za matematiku. Znači originalni kineski sistem razmišljanja (filozofija, medicina, umjetnost, muzika) je u osnovi različit u poređenju sa svime što dolazi iz Evrope gdje su logos i ratio univerzalni nosioci društva.
Savremena Kina je zemlja gdje se spajaju moderni načini razmišljanja tj. grčki logos i ratio te kineski tradicionalno prirodni opisni sistem razmišljanja.
U savremenom dobu kineska tradicionalna medicina (KTM) je zvanični medicinski oblik priznat od strane Svjetske zdravstvene organizacije (WHO) zvanično inkorporiran u kineski medicinski zdravstveni javni sistem liječenja. Obrazovanje u kineskoj tradicionalnoj medicini podrazumijeva specijalizacije tj. subspecijalizacije kao i u modernoj medicini. U N.R. Kini u zadnjih 15- tak godina postoji tkz. integracija moderne i kineske medicine kao generalni pravac u liječenju. U razvojnom i terapeutskom smislu grane kineske tradicionalne medicine su sljedeće:
1: Akupunktura - Igloterapija.
2: Kineska farmakologija.
3: Tuina - Ortopedija, kiropraktika i masaža.
4: Dijetetika i nutricionizam.
5: Profilaktika i rehabilitacija.
6: Kineziterapija i fizički trening.
7: Termo, vakum terapija i terapija puštanja krvi.
U svijetu postoje tri stara organizovana tradicionalna medicinska sistema: Tradicionalna kineska medicina, Indijska medicina - Ajurveda i Grčka medicina. Grčka medicina je osnov odakle se razvila savremena medicina. Kineska medicina je najstariji medicinski sistem koji ima tradiciju dužu od 5.000 godina. Za razumijevanje tradicionalne kineske medicine prvo želim napisati nešto o njenom razvoju a posebno njenom najstarijem obliku liječenja, akupunkturi tj. igloterapiji i termoterapiji tj. moksibustiji.
Kineski karakter 针灸 (zhen jiu - transkripcija na alfabet) je prevedeno kao acupuncture na engleski i igloterapija na ruski jezik tj. akupunktura ili igloterapija na naš jezik. Naime uzeto iz kineskog složenica 针灸- zhen jiu označava liječenje ubodom igle i termoterapijom, jer je zhen – igla, a jiu - zagrijavanje. Prevedeno, ovaj sistem liječenja koristi igle koje se ubadaju u tijelo, a potom zagrijavaju. Termoterapija tj. moksibustija i akupunktura su toliko upućene jedna na drugu da je na kineskom i napravljena jedna takva složenica 针灸zhen jiu.
Prvi pisani izvori govore o upotrebi igala u kasnom kamenom dobu (Neolit 8.000-3.500 p.n.e.). Takođe, postoji faza pravljenja igala od životinjskih kostiju. Zatim kako je čovječanstvo prolazilo faze razvoja metalurgije igle su se počela izrađivati prvo od bronze te kasnije od čelika. Međutim upotreba termoterapija je mnogo starije od akupunkture. Vatre se počela koristiti i za zagrijavanje tj. olakšavanje raznih bolnih stanja u organizmu i hronološki se razvijala početkom kamenog doba tj. 500000 p.n.e. – 80000 p.n.e. U kasnijim fazama ta primitivna terapija toplotom tj. termoterapija je koristila različite agense kao npr. ljekovito bilje.
Kamen temeljac za kinesku tradicionalnu medicinu je sistematizovana knjiga "Interna medicina žutog cara" tj. medicinski kanon "黄帝内经” iz perioda 500 p.n.e do 300 p.n.e. Stručnjaci procjenjuju da je učestvovalo oko 20 autora u pisanju medicinskog kanona. Knjiga vrši sistematizaciju prethodnih medicinskih iskustava i bavi se teorijom kineske medicine koja se nije znatno promijenila ni u savremenom dobu. Knjiga predstavlja dijalog između kineskog cara i podanika gdje im car govori o veoma mističnim, do tada neznanom, a u sadašnjem vremenu dijelom kontroverzno dokazivih, a dijelom još uvijek mističnih znanja sadašnjem čovjeku. Dio autora smatra da je viša sila učestvovala u kreaciji ove knjige i postavljaju je u rang Biblije, Korana ili Talmuda.
Zapravo prvi materijalni dokazi o klasifikaciji i liječenju bolesti (oko 36 bolesti) putem akupunkture, i puštanjem krvi sežu do Shang dinastije 3.700 god. p.n.e. – 3.200 god. p.n.e. Pronađeni su oklopi kornjača na kojima su urezani prvi kineski karakteri koji imaju mistično šamanističko značenje.
Tokom vjekova tradicionalna kineska medicina je bila zvanični medicinski sistem u staroj Kini te u savremenoj Kini takođe. Pošto je stara kineska država dala fondaciju tj. kulturu većini Azijskih zemalja npr. jezik tj. kineski sistem pisanja, matematiku, napredne tehnike, birokratski sistem itd. prirodno da je i tradicionalna kineska medicina prešla granice Kine u periodu od 4 v.n.e. do 6 v.n.e. kao npr. u Koreji koja je periodično bila u sastavu stare Kine te u Japanu, zemlji gdje je uticaj Kine bio ogroman.
Najznačajniji ljekar kineske medicine koji se smatra ocem kineske medicine i akupunkture, zvao se Qin Yueren -(秦越人 kin.) (407-310 p.n.e.). On je živio otprilike u isto vrijeme kada i Hipokrat (460-377 p.n.e.) otac moderne medicine. Qin Yueren je oko 100 godina prije knjige "Interna medicina žutog cara" pisao o svim bolestima, liječenju akupunkturom i biljkama i prema predanju znanje koje je posjedovao dobio je jednog dana od starog čovjeka koji se pojavio niotkuda. Aura misterije vezana za ovog doktora se pojačava još više jer prema pisanim dokumentima on je bio u stanju da vidi kroz zidove 30 dana nakon susreta sa tim nepoznatim čovjekom i da prepozna puteve Qi energije kroz čovjekov organizam, a koje zovemo meridijani, a takođe i interne organe. Slična priča postoji u staroj Grčkoj gdje je centurion Kiron, sin Apolona bio u stanju da vidi interne organe i da liječi, a on se u Grčkoj smatra ocem hirurgije.
Postoji teorija u modernoj kineskoj nauci da je akupunktura strogo empirijska nauka koja se razvijala na osnovu kliničkih ispitivanja kako medicinskih tako i drugih grana nauke. Mnogi aspekti kineske kulture, uključujući tehnologiju, geografiju, filozofiju i socijalne nauke su značajno doprinijele otkriću i razviću akupunkture. Npr., kroz istoriju kinezi su naučili kako da kontrolišu poplave i izlive rječnih korita kopajući vođene kanale koje su koristili da prevedu rijeku preko prepreke ili unište prepreku direktno kontrolišući smjer vode. Ovaj princip se iskoristio i u akupunkturi tj. da se insercijom igala u tijelo može postići kontrola protoka krvi, tjelesnih tečnosti kao i vitalne energije koju kinezi zovu Ći - 气 koja prolazi kroz meridijane (kao i što planeta Zemlja ima meridijane) tj. kanale protoka u tijelu.
Ali prije nego što budemo zavirili u osnove kineske medicine moramo razumjeti samu suštinu Kine. Naime značenje imena Kina tj. složenice 中国 - zhong guo (prev. središnja tj. centralna zemlja) pokazuje čitav karakter kineske misli gdje je Kina centralna zemlja na zemlji tj. izolovano ostrvo između zemlje i neba pokazujući polarizovanje koje postoje u prirodi.
Kinezi smatraju da je sve u univerzumu povezano energijom koju oni zovu Ći. Na primjer čovjek se nalazi u sredini između kosmosa i Zemlje na koju hoda i kao takav čovjek je manifestacija polarizovanosti tj. savršenosti. Sve što je u kosmosu nalazi se konstantnim promjenama.
Nastaviće se...
Dr. Med. Sci. Igor Mićunović Dr. Med.
Spec. Akupunkture i Tuina
Autor je završio osnovne i doktorske studije kineske medicine u N.R. Kini kao stipendista N.R. Kine.
